آیه 198 سوره اعراف

وَ إِنْ تَدْعُوهُمْ إِلَى الْهُدى‌ لا يَسْمَعُوا وَ تَراهُمْ يَنْظُرُونَ إِلَيْكَ وَ هُمْ لا يُبْصِرُونَ (198)

وَ إِنْ تَدْعُوهُمْ إِلَى الْهُدى‌: و اگر دعوت كنيد شما مؤمنان كافران را به‌

جلد 4 صفحه 271

هدايت كه اسلام و قرآن است، لا يَسْمَعُوا: نشوند به سمع قبول. يا خطاب به مشركان باشد، يعنى اى مشركان، اگر بتان را به راه راست و طريق هدايت دعوت نمائيد نشنوند، زيرا جماد، حواس باطنه و ظاهره از آنها مسلوب است.

وَ تَراهُمْ يَنْظُرُونَ إِلَيْكَ‌: و مى‌بينى اى پيغمبر ايشان را كه به ديده‌هاى ظاهر نگاه مى‌كنند به سوى تو، وَ هُمْ لا يُبْصِرُونَ‌: و حال آنكه ايشان نمى‌بينند تو را به ديده بصيرت و به حقيقت تو بينا نيستند، زيرا به صورت تو را بينند نه معنى. يا آنكه ايشان را چنان ساخته كه هر كه تقليب حدقه مى‌نمايد به طرف آنها، در بادى الراى چنان پندارد ايشان مى‌بينند، و حال آنكه نمى‌بينند و قوه رؤيت از آنها مسلوب است.

سوره الأعراف «7»: آيات 196 تا 198

إِنَّ وَلِيِّيَ اللَّهُ الَّذِي نَزَّلَ الْكِتابَ وَ هُوَ يَتَوَلَّى الصَّالِحِينَ (196) وَ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ لا يَسْتَطِيعُونَ نَصْرَكُمْ وَ لا أَنْفُسَهُمْ يَنْصُرُونَ (197) وَ إِنْ تَدْعُوهُمْ إِلَى الْهُدى‌ لا يَسْمَعُوا وَ تَراهُمْ يَنْظُرُونَ إِلَيْكَ وَ هُمْ لا يُبْصِرُونَ (198)

ترجمه‌

همانا ياور من خداونديست كه فرستاد كتاب را و او است كه يارى ميكند شايستگان را

و آنانرا كه ميخوانيد غير از او نمى‌توانند يارى كردن شما را و نه خودهاشان را يارى مى‌كنند

و اگر بخوانيد آنانرا بسوى هدايت نمى‌شنوند و ميبينى آنانرا مينگرند بسوى تو و آنها نمى‌بينند.

تفسير

تتمه مقال پيغمبر (ص) است با اهل شرك كه در آيه سابقه مأمور بآن شده بود و ولىّ حقيقة بمعنى صاحب اختيار است نهايت آنكه چون صاحب اختيارى نوعا ملازم با نگهبانى و نگهدارى و يارى و ياورى و دوستى است در اينمعانى استعمال ميشود و اين جا چون در آيه سابقه ذكر كيد اعداء شده بود حفاظت و اعانت انسب است و مراد از كتاب قرآن است و در مقام بيان وجه تكرار در آيه دوم فرموده‌اند آنجا بغرض توبيخ و ملامت مشركين ذكر شده و اينجا بغرض عدم صلاحيّت براى اعتماد و اتّكاء و خلاصه آنكه ميفرمايد جماد قابل پرستش نيست و قدرت بر كمك با پرستش كنندگان ندارد بلكه ميشود آنرا شكست و خرد كرد چنانچه انبيا كردند و بتان نتوانستند از خودشان دفاع نمايند و اگر آنها را بخوانيد براى راهنمائى و ارشاد خودتان نمى‌شنوند دعاى شما را و محتمل است اين آيه خطاب بمسلمانان باشد يعنى اگر بخوانيد اهل شرك را براى هدايت بدين اسلام قبول نمى‌كنند و جمله اخيره خطاب به پيغمبر (ص) است كه ميفرمايد و مى‌بينى بتها را بصورتيكه شبيه است بكسيكه بانسان نگاه ميكند با آنكه آنها واقعا نمى‌بينند چون بتها را باين كيفيت مى‌ساختند و محتمل است مراد آن باشد كه مى‌بينى كفار را كه نظر مينمايند بسوى تو بديده ظاهرى ولى نمى‌بينند ترا بديده باطنى و چشم بصيرت و اللّه اعلم‌

جلد 2 صفحه 506

وَ إِن‌ تَدعُوهُم‌ إِلَي‌ الهُدي‌ لا يَسمَعُوا وَ تَراهُم‌ يَنظُرُون‌َ إِلَيك‌َ وَ هُم‌ لا يُبصِرُون‌َ (198)

و ‌اگر‌ ‌آنها‌ ‌را‌ دعوت‌ كني‌ بطريق‌ مستقيم‌ هدايت‌ بگوش‌ دل‌ نميشنوند و نمي‌پذيرند و مي‌بيني‌ ‌آنها‌ ‌را‌ ‌که‌ بچشم‌ سر بتو نگاه‌ ميكنند لكن‌ چشم‌ قلب‌ ‌آنها‌

جلد 8 - صفحه 60

كور ‌است‌ و نمي‌بينند وَ إِن‌ تَدعُوهُم‌ إِلَي‌ الهُدي‌ بهر زباني‌ ‌آنها‌ ‌را‌ دعوت‌ كني‌ و پند دهي‌ و موعظه‌ كني‌ و نصيحت‌ فرمايي‌ لا يَسمَعُوا گوش‌ قلب‌ كر ‌است‌ بدل‌ نميشنوند ‌با‌ اينكه‌ ‌در‌ مقابل‌ تو و نزديك‌ تو هستند وَ تَراهُم‌ يَنظُرُون‌َ إِلَيك‌َ ‌که‌ تو ‌را‌ مشاهده‌ ميكنند و نگاه‌ ميكنند لكن‌ چشم‌ بصيرت‌ ندارند وَ هُم‌ لا يُبصِرُون‌َ صُم‌ٌّ بُكم‌ٌ عُمي‌ٌ فَهُم‌ لا يَعقِلُون‌َ بقره‌ ‌آيه‌

]

(آیه 198)- و از این بالاتر «اگر از آنها هدایت خویشتن را در مشکلات بخواهید، آنها حتی حرف شما را نمی‌شنوند»! (وَ إِنْ تَدْعُوهُمْ إِلَی الْهُدی لا یَسْمَعُوا).

و حتی «آنها را می‌بینی که (با چشمهای مصنوعیشان) گویا به تو نگاه می‌کنند، ولی در حقیقت نمی‌بینند» (وَ تَراهُمْ یَنْظُرُونَ إِلَیْکَ وَ هُمْ لا یُبْصِرُونَ).

مضمون دو آیه اخیر در آیات گذشته نیز آمده بود، و این تکرار به خاطر تأکید هر چه بیشتر روی مسأله مبارزه با بت پرستی و ریشه کن کردن نفوذ آن در روح و فکر مشرکان از طریق تلقین مکرر است.